[gnu-pl] tłumaczenie tekstu Why schools should use exclusively free software

[rekrutacja]

Nie mogłem zasnąć, i trochę potłumaczyłem
W oryginale tekst jest tu:
http://www.gnu.org/philosophy/schools.html
pozdrawiam
rekrutacja

Why schools should use exclusively free software
Dlaczego szko³y powinny u¿ywaæ wolnego oprogramowania

by Richard Stallman
Richard Stallman

There are general reasons why all computer users should insist on free 
software. It gives users the freedom to control their own computers--with 
proprietary software, the computer does what the software owner wants it to do, 
not what you want it to do. 
S± powody, dla których w ogóle wszyscy u¿ytkownicy komputerów powinni obstawaæ 
przy wolnym oprogramowaniu. Daje one bowiem u¿ytkownikom mo¿liwo¶æ 
kontrolowania ich w³asnych komputerów - przy oprogramowaniu prawnie 
zastrze¿onym komputer robi to, czego chce w³a¶ciciel  oprogramowania, a nie to, 
czego chcesz ty.
And it gives users the freedom to cooperate with each other, to lead an upright 
life. These apply to schools as they do to everyone.
Daje tak¿e u¿ytkownikom prawo do wspó³pracowania ze sob±, do prowadzenia 
uczciwego ¿ycia. Dok³adnie tak, jak uczy siê tego w szko³ach [?].
But there are special reasons that apply to schools.
Ale s± tak¿e specyficzne powody, dla których szko³y powinny zwróciæ siê ku 
wolnemu oprogramowaniu.
First, free software can save the schools money. Even in the richest countries, 
schools are short of money. Free software gives schools, like other users, the 
freedom to copy and redistribute the software, so the school system can make 
copies for all the computers in all the schools. In poor countries, this can 
help close the digital divide.
Po pierwsze wolne oprogramowanie pozwala zaoszczêdziæ szko³om pieniêdzy. Nawet 
w najbogatszych krajach szko³y cierpi± na ich brak. Wolne oprogramowanie daje 
szko³om, podobnie jak innym u¿ytkownikom, prawo do kopiowania i 
rozpowszechniania programów, tak ¿e szko³a mo¿e zrobiæ kopie dla wszystkich 
szkolnych komputerów we wszystkich szko³ach. W biednych krajach to pozwala 
zlikwidowaæ "cyfrow± barierê". [1]
This obvious reason, while important, is rather shallow. And proprietary 
software developers can eliminate this disadvantage by donating copies to the 
schools. (Watch out!--a school that accepts this offer may have to pay for 
future upgrades.) So let's look at the deeper reasons.
Ta oczywista przyczyna, choæ istotna, jest raczej powierzchowna. Producenci 
oprogramowania prawnie zastrze¿onego mog± wyeliminowaæ tê ró¿nicê poprzez 
ofiarowywanie kopii programów szko³om. (Uwa¿aj! -- szko³y, które przyjmuj± 
takie propozycje mog± w przysz³o¶ci byæ zmuszone do p³acenia za aktualizacje 
programów.) Dlatego przejd¼my do  g³êbszych przyczyn. 
School should teach students ways of life that will benefit society as a whole. 
They should promote the use of free software just as they promote recycling. If 
schools teach students free software, then the students will use free software 
after they graduate. 
Szko³y  powinny wychowywaæ swoich uczniów tak, by skorzysta³o na tym ca³e 
spo³eczeñstwo. Z tego powodu powinny promowaæ u¿ywanie wolnego oprogramowania 
dok³adnie tak, jak teraz promuje siê w nich recykling [puszek czy baterii]. 
Je¶li szko³y bêd± uczyæ wolnego oprogramowania, to uczniowie bêd± go u¿ywaæ 
tak¿e po skoñczeniu szko³y.
This will help society as a whole escape from being dominated (and gouged) by 
megacorporations. Those corporations offer free samples to schools for the same 
reason tobacco companies distribute free cigarettes: to get children addicted 
(1). They will not give discounts to these students once they grow up and 
graduate.
To pomo¿e spo³eczno¶ci jako ca³o¶ci unikn±æ zdominowania (i oszukania) przez 
wielkie korporacje. Korporacje bowiem oferuj± szko³om bezp³atne próbki z tego 
samego powodu, dla którego firmy tytoniowie rozprowadzaj± bezp³atne papierosy: 
¿eby dziecko uzale¿niæ. (2) W momencie gdy uczniowie dorosn± i skoñcz± szko³ê 
nie bêd± im ju¿ dawaæ zni¿ek.
Free software permits students to learn how software works. When students reach 
their teens, some of them want to learn everything there is to know about their 
computer system and its software. That is the age when people who will be good 
programmers should learn it. To learn to write software well, students need to 
read lots of software and write lots of software. They need to read and 
understand real programs that people really use. They will be intensely curious 
to read the source code of the programs that they use.
Wolne oprogramowanie pozwala studentom uczyæ siê, w jaki sposób pracuj± 
programy. Kiedy uczniowie osi±gaj± wiek kilkunastu lat czê¶æ z nich chce siê 
nauczyæ wszystkiego, czego tylko mo¿na siê nauczyæ o komputerze i jego 
oprogramowaniu. To jest w³a¶nie wiek, w którym powinni siê tego uczyæ ludzie 
chc±cy zostaæ dobrymi programistami. ¯eby nauczyæ siê pisaæ dobre programy, 
uczeñ musi przestudiowaæ wiele programów i napisaæ wiele programów. Musi 
poznawaæ i rozumieæ prawdziwe programy, z których ludzie naprawdê korzystaj±. 
Je¶li uczniowie korzystaj± z jakiego¶ programu, to chêæ poznania jego kodu 
¼ród³owego jest zupe³nie naturalna. [?]
Proprietary software rejects their thirst for knowledge; it says, "The 
knowledge you want is a secret--learning is forbidden!" Free software 
encourages everyone to learn. The free software community rejects the 
"priesthood of technology", which keeps the general public in ignorance of how 
technology works; we encourage students of any age and situation to read the 
source code and learn as much as they want to know. Schools that use free 
software will encourage those who are gifted in software to advance.
Oprogramowanie prawnie zastrze¿one odrzuca ten g³ód wiedzy; mówi "Informacje 
których pragniesz s± tajemnic± - uczenie siê jest zakazane!". Tymczasem wolne 
oprogramowanie zachêca ka¿dego do nauki. Spo³eczno¶æ wolnego oprogramowania 
odrzuca "kult technologii", w którym ludzie nie wiedz± w jaki sposób naprawdê 
technologie dzia³aj±; zachêcamy uczniów w ka¿dym wieku i z ka¿dej grupy 
spo³ecznej do studiowania kodu ¼ród³owego i uczenia siê tak wiele, jak tylko 
tego chc±. Szko³y korzystaj±ce z wolnego oprogramowania zachêcaj± 
utalentowanych uczniów do czynienia dalszych postêpów.
The next reason is even deeper than that. We expect schools to teach students 
basic facts, and useful skills, but that is not their whole job. The most 
fundamental mission of schools is to teach people to be good citizens and good 
neighbors--to cooperate with others who need their help. In the area of 
computers, this means teaching them to share software. Elementary schools, 
above all, should tell their pupils, "If you bring software to school, you must 
share it with the other children." Of course, the school must practice what it 
preaches: all the software installed by the school should be available for 
students to copy, take home, and redistribute further.
Kolejna przyczyna jest mo¿e jeszcze  g³êbsza. Oczekujemy od szkó³ uczenia 
podstawowych faktów i u¿ytecznych umiejêtno¶ci, ale nie jest to ich ca³e 
zadanie. Najbardziej fundamentaln± misj± szko³y jest uczenie bycia dobrymi 
lud¼mi i dobrymi obywatelami - wspó³pracy z tymi, którzy potrzebuj± pomocy. W 
dziedzinie komputerów to oznacza uczenie dzielenia siê programami. Szko³y 
podstawowe, ponad wszystko powinny powtarzaæ swoim wychowankom: "Je¶li bierzesz 
program do szko³y, musisz podzieliæ siê nim z innymi dzieæmi." Oczywi¶cie, 
tak¿e szko³y musz± praktykowaæ to, co g³osz±: ca³e oprogramowanie instalowane w 
szkole powinno byæ dla uczniów dostêpne - ¿eby móc je skopiowaæ, zanie¶æ do 
domu, i dalej rozpowszechniaæ. 
Teaching the students to use free software, and to participate in the free 
software community, is a hands-on civics lesson. It also teaches students the 
role model of public service rather than that of tycoons. All levels of school 
should use free software.
Uczenie korzystania z wolnego oprogramowania, i uczestniczenia w spo³eczno¶ci 
wolnego oprogramowania, jest tak¿e lekcj± wychowania obywatelskiego. 
Przysposabia uczniów do pe³nienia swojej roli raczej w s³u¿bie publicznej, ni¿ 
w s³u¿bie rekinów biznesu. Dlatego wszystkie szko³y wszystkich poziomów powinny 
korzystaæ z wolnego oprogramowania.  
T³um. Jaros³aw Lipszyc address@hidden
[1] chodzi o barierê, oddzielaj±c± elitarne szko³y, od szkó³ biednych, których 
nie staæ na oprogramowanie do komputerów nawet je¶li dostan± same komputery.
(1) RJ Reynolds tobacco company was fined $15m in 2002 for handing out free 
samples of cigarettes at events attended by children. See 
http://www.bbc.co.uk/worldservice/sci_tech/features/health/tobaccotrial/usa.htm.

(2) Firma tytoniowa RJ Reynolds zosta³a w 2002 roku ukarana grzywn± 15 milionów 
dolarów za wrêczanie bezp³atnych próbek papierosów na imprezach uczêszczanych 
przez dzieci. Zobacz te¿ 
http://www.bbc.co.uk/worldservice/sci_tech/features/health/tobaccotrial/usa.htm.