Re: [gnu-pl] tłumaczenie tekstu Why schoo ls should use exclusively free software

[rekrutacja]

W zalaczniku poprawiony tekst, ponizej notki
pozdrawiam
rekrutacja

Wojciech Kotwica napisał:

> Parę uwag do tłumaczenia, parę omyłek interpunkcyjnych pomijam:
>
> 1. "Why schools should use *exclusively* free software"
>    "Dlaczego szkoły powinny używać wolnego oprogramowania
>    ->*Wyłącznie* wolnego.

naniesione

> 2. "not what you want it to do"
>    "a nie to, czego chcesz ty"
>    -> używamy liczby mnogiej, "wy", z powodów podanych w
>       http://www.gnu.org.pl/text/dict-pl.html

naniesione

> 3. "And it gives users the freedom to cooperate with each other,
>    to lead an upright life. These apply to schools as they do
>    to everyone."
>    "Daje także użytkownikom prawo do współpracowania ze sobą,
>    do prowadzenia uczciwego życia. Dokładnie tak, jak uczy się
>    tego w szkołach [?]."
>    -> też mam wrażenie, że w drugie zdanie oryginału jest jakoś
>    niepełne.

w zwiazku z tym zostawiam tak, jak jest

> 4. "pozwala zaoszczędzić szkołom pieniędzy"
>    -> zaoszczędzić pieniądze. IMO: oszczędzać coś - ograniczać się
>    w korzystaniu z czegoś ("oszczędzał pieniądze"); oszczędzać
>    kogoś (lub czegoś komuś) - powstrzymać się przed sprawieniem
>    komuś czegoś złego ("oszczędził jeńców", "wstydu oszczędź").

naniesione

> 5. "the school system can make copies for all the computers
>    in all the schools"
>    "szkoła może zrobić kopie [...] we wszystkich szkołach"
>    -> sam widzisz ;)

wprowadzilem "system edukacyjny". skonsultuje to jeszcze ze 
specjalistami, moze jest jakis zwyczajowy, urzedniczy termin ktorego 
uzywa sie w polsce.

> 6. "In poor countries, this can help close the digital divide."
>    "W biednych krajach to pozwala zlikwidować "cyfrową barierę [1]"
>    + Twój przypis:
>    "[1] chodzi o barierę, oddzielającą elitarne szkoły, od szkół
>     biednych, których nie stać na oprogramowanie do komputerów nawet
>    jeśli dostaną same komputery."
>    -> podejrzawam, że chodzi raczej o "elektroniczną przepaść" między
>    biednymi a bogatymi krajami, por. lipcowe wystąpienie RMS-a na WSIS:
>      http://www.gnu.org/philosophy/wsis.pl.html
>    Także tam nie jest to powiedziane wprost, ale tak to rozumiem. 
> Błędnie? 

tez o tym myslalem. w koncu zdecydowalem rozumujac, ze jest to bariera 
*w* biednych krajach (co zreszta chyba jest bardziej zgodne z 
rzeczywistoscia).
tekstu z wsis nie znalem, ale tam tez nie ma nic co pozwoliloby miec 
pewnosc.
po namysle uznaje twoja racje, zwlaszcza ze koncepcja roznicy miedzy 
krajami biednymi i bogatymi jest bardziej "elegancka" i 
zdroworozsadkowa. Wprowadzam zdanie:
Biednym krajom pozwala to zlikwidować "cyfrową barierę".
komentarz zaś zmieniam na:
[1] zapewne chodzi tu o barierę ekonomiczną, nie pozwalającą na zakup 
oprogramowania nawet jeśli szkoły dostaną same komputery. W ten sposób 
dysproporcja w dostępie do wiedzy (a w perspektywie także dysproporcja 
dochodów) pomiędzy bogatymi i biednymi powiększa się.
Uważam, że choć dla nas intuicyjnie znaczenie terminu "cyfrowa bariera" 
jest jakos tam zrozumiale, to dla czytelnika z zewnatrz moze byc ono 
zbyt hermetyczne. Jeżeli ktos potrafi to lepiej lub jaśniej wytłumaczyć 
- będzie super.

> 7. "proprietary software developers can eliminate this disadvantage
>    by donating copies"
>    "Producenci oprogramowania prawnie zastrzeżonego mogą wyeliminować
>    tę różnicę poprzez ofiarowywanie kopii"
>    -> jest poprawnie, ale chętnie zmieniłbym "ofiarowali" na 
> "[po]darowali"
>    ;-)

naniesione

> 8. "School should teach students ways of life that will benefit society
>    as a whole"
>    "Szkoły powinny wychowywać swoich uczniów tak, by skorzystało na tym
>    całe społeczeństwo"
>    -> chyba niezupełnie to samo, albo jestem nietypowym odbiorcą

chodzi ci o tlumaczenie "to teach way of life" na "wychowanie"?  czy o 
coś innego? to jest moim zdaniem niezgrabne:
Szkoły powinny uczyć swoich uczniów prowadzenia takiego życia, 
które/jakie wzbogacałoby całe społeczeństwo.
Jeśli coś bym poprawił, to tak:
Szkoły powinny wychowywać swoich uczniów tak, by korzyści odnosiło całe 
społeczeństwo.
zaproponujcie coś, jeśli zabrnalem w slepa uliczke

> 9. "promuje się w nich recykling [puszek czy baterii]"
>    -> jeśli recykling wymaga objaśnienia w nawiasie, to pewnie lepiej
>    pozostać przy swojskim "zbieranie (wykorzystywanie) surowców 
> wtórnych".

naniesione

> 10. "to learn how software works"
>    "uczyć się, w jaki sposób pracują programy"
>    -> lepiej: "działają", nie sądzisz? 

naniesione

> 11. "They will be intensely curious to read the source code of the 
> programs
>    that they use."
>    "Jeśli uczniowie korzystają z jakiegoś programu, to chęć poznania jego
>    kodu źródłowego jest zupełnie naturalna. [?]"
>    -> podzielam Twoje wątpliwości. W oryginale nie ma nic o oczywistej
>    naturalności - nawet budowa zdania jest inna - jest natomiast bardzo
>    silne, głebokie zainteresowanie, zaciekawienie kodem źródłowym. 

Eeeech, myslalem ze jakos tego unikne :-)
W oryginale jest jeszcze rytm calego akapitu, polegajacy na 
rozpoczynania kazdego zdania od "They". Zabieg ten daje *wrazenie* 
naturalnosci calego procesu zainteresowania programem, choc nie wyrazone 
werbalnie. To jest chyba fragment autobiograficzny bardzo :-) W jezyku 
polskim nie da sie tego wrazenia przetlumaczyc, wydawalo mi sie, ze w 
ten sposob oddam intencje autora. Ale oczywiscie masz racje. Po paru 
przymiarkach stworzylem cos takiego:
Żeby nauczyć się pisać dobre programy, uczniowie muszą przestudiować 
wiele programów i napisać wiele programów. Muszą poznawać i rozumieć 
prawdziwe programy, z których ludzie naprawdę korzystają. I będą 
ogromnie zaciekawieni kodem źródłowym tych programów, których sami używają.

Spojnik "i" jest oczywiscie oszustwem. Daje wrazenie wynikania, ktorego 
nie ma. Coz, oszustwo za oszustwo :-)

> 12. "free software community rejects the "priesthood of technology",
>    which keeps the general public in ignorance of how technology works"
>    "społeczność wolnego oprogramowania odrzuca "kult technologii", w 
> którym
>    ludzie nie wiedzą w jaki sposób naprawdę technologie działają"
>    -> to zdanie ma w oryginale inny sens, oskarżycielski wobec postaw
>    pewnych grup (proprietary software). Społeczność WO odrzuca 
> "kapłaństwo
>    techniki" - istnienie grupy wtajemniczonych, którzy utrzymują
>    w ignoracji resztę zwykłych ludzi, rezerwując tylko dla siebie
>    wiedzę o tym, w jaki sposób działają urządzenia. 

Społeczność wolnego oprogramowania odrzuca "kapłaństwo technologii", 
poprzez które zwykli ludzie nie wiedzą w jaki sposób technologie 
naprawdę działają.

Nie jestem pewien, czy tak będzie dobrze.

> 13. "we encourage students [...] to learn as much as they want to know"
>    "zachęcamy uczniów [...] do uczenia się tak wiele, jak tylko tego 
> chcą"
>    -> sam nie wiem... Kiedy czytam zdanie RMS-a, widzę w nim "mogą się
>    dowiedzieć tak dużo, jak tylko zechcą, zdobyć tyle wiedzy, ile chcą",
>    widzę nieograniczony dostęp do wiedzy. Kiedy czytam Twoje zdanie, 
> widzę
>    w nim przede wszystkim "uczenie się", czynność. 

...i nauczenia się tak wiele, jak tylko jest to możliwe.
Chyba trochę niezgrabne, ale poprzednie nie było lepsze. Może jakieś 
inne propozycje?

> 14. "The next reason is *even* *deeper* than that"
>    "Kolejna przyczyna jest *może* *jeszcze głębsza*"
>    -> nawet 

Kolejna przyczyna jest jeszcze głębsza, niż poprzednia.

> 15. "If you bring software to school"
>    "Jeśli bierzesz program do szkoły"
>    -> czemu tak? dosłowne jest dobre: "jeśli przynosisz..."

naniesione

> 16. "all the software installed by the school should be available
>    for students to copy..."
>    "oprogramowanie instalowane w szkole powinno być dla uczniów
>    dostępne - żeby móc je skopiować"
>    -> coś w nim jest nie tak; pierwsza część mówi tylko o dostępności,
>    a proprietary soft także jest dostępny, można z niego w szkole 
> korzystać.
>    W oryginale to raczej nie jest "dostęp PO TO, ŻEBY móc kopiować" tylko
>    dostęp "DO" kopiowania, możliwość i prawo do kopiowania.

Trochę w poprzek tekstu, ale chyba zgodnie z duchem:
Oczywiście szkoły muszą praktykować to, co głoszą: uczniowie powinni 
mieć prawo do kopiowania, zaniesienia do domu, i dalszego 
rozpowszechniania całego oprogramowania, jakie instalowane jest przez 
szkołę.

> 17. "to participate in the free software community"
>    "uczestniczenia w społeczności wolnego oprogramowania"
>    -> chyba raczej "udzielania się w społeczności"? "Uczestniczyć"="brać
>    w czymś czynny udział, współdziałać w jakiejś *akcji*". FIX ME

chyba masz rację, choc mi na sluch brzmialo to dobrze. proponuję:
i współdziałania ze społecznością wolnego oprogramowania
słowo udzielać się jest jakoś dla mnie negatywnie nacechowane, może to 
tylko moje prywatne wrażenie, ale kojarzy mi sie z czasami ancien regime'u

> 18. "is a *hands-on* civics lesson"
>    "jest także lekcją wychowania obywatelskiego"
>    -> praktyczną lekcją 

naniesione

> 19. "It *also* teaches students the role model of public service rather
>    than that of tycoons"
>    "Przysposabia uczniów do pełnienia swojej roli raczej w służbie
>    publicznej, niż w służbie rekinów biznesu"
>    ->
>    1. also

naniesione

>    2. wydaje mi się, że Twoje zdanie mówi o przygotowywaniu do *zawodu*,
>    pracy w służbie publicznej. W oryginale widzę raczej wpajanie *wzorca*
>    roli, jaki widać w służbie publicznej - społeczeństwu. Nie dzielę aby
>    włosa na czworo? 

dzielisz :-) zrobiłem szybki googling:
"Szeroko rozumiane zaangażowanie w życie społeczne wchodziło w 
naturalnie pojęty etos stanu ziemiańskiego. Służba publiczna była nie 
tylko czymś oczywistym ale i obowiązkiem od którego obywatel ziemski 
żadna miarą nie mógł się uchylić." - /*Krzysztof Nurkowski, "*/*/BYŁ 
DWÓR... /*/Obraz wsi i dworu w świetle pamiętników rodziny Bukowskich z 
lat 1843-1939", r. IV "Działalność publiczna", 
http://www.busko-zdroj.com.pl/fly/bukowscy/rozdzial_iv_4.htm

pozdrawiam

rekrutacja
/

Why schools should use exclusively free software
Dlaczego szko³y powinny u¿ywaæ wy³±cznie wolnego oprogramowania

by Richard Stallman
Richard Stallman

There are general reasons why all computer users should insist on free 
software. It gives users the freedom to control their own computers--with 
proprietary software, the computer does what the software owner wants it to do, 
not what you want it to do.
S± powody, dla których w ogóle wszyscy u¿ytkownicy komputerów powinni obstawaæ 
przy wolnym oprogramowaniu. Daje one bowiem u¿ytkownikom mo¿liwo¶æ 
kontrolowania ich w³asnych komputerów - przy oprogramowaniu prawnie 
zastrze¿onym komputer robi to, czego chce w³a¶ciciel oprogramowania, a nie to, 
czego wy chcecie.
And it gives users the freedom to cooperate with each other, to lead an upright 
life. These apply to schools as they do to everyone.+
Daje tak¿e u¿ytkownikom prawo do wspó³pracowania ze sob±, do prowadzenia 
uczciwego ¿ycia. Dok³adnie tak, jak uczy siê tego w szko³ach.
But there are special reasons that apply to schools.
Ale s± tak¿e specyficzne powody, dla których szko³y powinny zwróciæ siê ku 
wolnemu oprogramowaniu.
First, free software can save the schools money. Even in the richest countries, 
schools are short of money. Free software gives schools, like other users, the 
freedom to copy and redistribute the software, so the school system can make 
copies for all the computers in all the schools. In poor countries, this can 
help close the digital divide.
Po pierwsze wolne oprogramowanie pozwala szko³om zaoszczêdziæ pieniêdze. Nawet 
w najbogatszych krajach szko³y cierpi± na ich brak. Wolne oprogramowanie daje 
szko³om, podobnie jak i innym u¿ytkownikom, prawo do kopiowania i 
rozpowszechniania programów, tak ¿e system edukacyjny mo¿e zrobiæ kopie dla 
wszystkich szkolnych komputerów we wszystkich szko³ach. Biednym krajom pozwala 
to zlikwidowaæ "cyfrow± barierê". [1]
This obvious reason, while important, is rather shallow. And proprietary 
software developers can eliminate this disadvantage by donating copies to the 
schools. (Watch out!--a school that accepts this offer may have to pay for 
future upgrades.) So let's look at the deeper reasons.
Ta oczywista przyczyna, choæ istotna, jest raczej powierzchowna. Producenci 
oprogramowania prawnie zastrze¿onego mog± wyeliminowaæ tê ró¿nicê poprzez 
podarowanie kopii programów szko³om. (Uwa¿aj! -- szko³y, które przyjmuj± takie 
propozycje mog± w przysz³o¶ci byæ zmuszone do p³acenia za aktualizacje 
programów.) Dlatego przejd¼my do  g³êbszych przyczyn.
School should teach students ways of life that will benefit society as a whole. 
They should promote the use of free software just as they promote recycling. If 
schools teach students free software, then the students will use free software 
after they graduate. 
Szko³y powinny wychowywaæ swoich uczniów tak, by korzy¶ci odnosi³o ca³e 
spo³eczeñstwo. Z tego powodu powinny promowaæ u¿ywanie wolnego oprogramowania 
dok³adnie tak, jak teraz promuje siê w nich odzyskiwanie surowców wtórnych. 
Je¶li szko³y bêd± uczyæ wolnego oprogramowania, to uczniowie bêd± go u¿ywaæ 
tak¿e po skoñczeniu szko³y.
This will help society as a whole escape from being dominated (and gouged) by 
megacorporations. Those corporations offer free samples to schools for the same 
reason tobacco companies distribute free cigarettes: to get children addicted 
(1). They will not give discounts to these students once they grow up and 
graduate.
To pomo¿e spo³eczno¶ci jako ca³o¶ci unikn±æ zdominowania (i oszukania) przez 
wielkie korporacje. Korporacje bowiem oferuj± szko³om bezp³atne próbki z tego 
samego powodu, dla którego firmy tytoniowie rozprowadzaj± bezp³atne papierosy: 
¿eby dziecko uzale¿niæ. (2) W momencie gdy uczniowie dorosn± i skoñcz± szko³ê 
nie bêd± im ju¿ dawaæ zni¿ek.
Free software permits students to learn how software works. When students reach 
their teens, some of them want to learn everything there is to know about their 
computer system and its software. That is the age when people who will be good 
programmers should learn it. To learn to write software well, students need to 
read lots of software and write lots of software. They need to read and 
understand real programs that people really use. They will be intensely curious 
to read the source code of the programs that they use.
Wolne oprogramowanie pozwala studentom uczyæ siê, w jaki sposób dzia³aj± 
programy. Kiedy uczniowie osi±gaj± wiek kilkunastu lat czê¶æ z nich chce siê 
nauczyæ wszystkiego, czego tylko mo¿na siê nauczyæ o komputerze i jego 
oprogramowaniu. To jest w³a¶nie wiek, w którym powinni siê tego uczyæ ludzie 
chc±cy zostaæ dobrymi programistami. ¯eby nauczyæ siê pisaæ dobre programy, 
uczniowie musz± przestudiowaæ wiele programów i napisaæ wiele programów. Musz± 
poznawaæ i rozumieæ prawdziwe programy, z których ludzie naprawdê korzystaj±. I 
bêd± ogromnie zaciekawieni kodem ¼ród³owym tych programów, których sami u¿ywaj±.
Proprietary software rejects their thirst for knowledge; it says, "The 
knowledge you want is a secret--learning is forbidden!" Free software 
encourages everyone to learn. The free software community rejects the 
"priesthood of technology", which keeps the general public in ignorance of how 
technology works; we encourage students of any age and situation to read the 
source code and learn as much as they want to know. Schools that use free 
software will encourage those who are gifted in software to advance.
Oprogramowanie prawnie zastrze¿one odrzuca ten g³ód wiedzy; mówi "Informacje 
których pragniesz s± tajemnic± - uczenie siê jest zakazane!". Tymczasem wolne 
oprogramowanie zachêca ka¿dego do nauki. Spo³eczno¶æ wolnego oprogramowania 
odrzuca "kap³añstwo technologii", poprzez które zwykli ludzie nie wiedz± w jaki 
sposób technologie naprawdê dzia³aj±; zachêcamy uczniów w ka¿dym wieku i z 
ka¿dej grupy spo³ecznej do studiowania kodu ¼ród³owego i nauczenia siê tak 
wiele, jak tylko jest to mo¿liwe. Szko³y korzystaj±ce z wolnego oprogramowania 
zachêcaj± utalentowanych uczniów do czynienia dalszych postêpów.
The next reason is even deeper than that. We expect schools to teach students 
basic facts, and useful skills, but that is not their whole job. The most 
fundamental mission of schools is to teach people to be good citizens and good 
neighbors--to cooperate with others who need their help. In the area of 
computers, this means teaching them to share software. Elementary schools, 
above all, should tell their pupils, "If you bring software to school, you must 
share it with the other children." Of course, the school must practice what it 
preaches: all the software installed by the school should be available for 
students to copy, take home, and redistribute further.
Kolejna przyczyna jest jeszcze g³êbsza, ni¿ poprzednia. Oczekujemy od szkó³ 
uczenia podstawowych faktów i u¿ytecznych umiejêtno¶ci, ale nie jest to ich 
ca³e zadanie. Najbardziej fundamentaln± misj± szko³y jest uczenie bycia dobrymi 
lud¼mi i dobrymi obywatelami - wspó³pracy z tymi, którzy potrzebuj± pomocy. W 
dziedzinie komputerów to oznacza uczenie dzielenia siê programami. Szko³y 
podstawowe ponad wszystko powinny powtarzaæ swoim wychowankom: "Je¶li 
przynosisz program do szko³y, musisz podzieliæ siê nim z innymi dzieæmi." 
Oczywi¶cie szko³y musz± praktykowaæ to, co g³osz±: uczniowie powinni mieæ prawo 
do kopiowania, zaniesienia do domu, i dalszego rozpowszechniania ca³ego 
oprogramowania, jakie instalowane jest przez szko³ê.
Teaching the students to use free software, and to participate in the free 
software community, is a hands-on civics lesson. It also teaches students the 
role model of public service rather than that of tycoons. All levels of school 
should use free software.
Uczenie korzystania z wolnego oprogramowania, i wspó³dzia³ania ze spo³eczno¶ci± 
wolnego oprogramowania, jest praktyczn± lekcj± wychowania obywatelskiego. 
Przysposabia tak¿e uczniów do pe³nienia swojej roli raczej w s³u¿bie 
publicznej, ni¿ w s³u¿bie rekinów biznesu. Dlatego wszystkie szko³y wszystkich 
poziomów powinny korzystaæ z wolnego oprogramowania.
T³um. Jaros³aw Lipszyc address@hidden
[1] zapewne chodzi tu o barierê ekonomiczn±, nie pozwalaj±c± na zakup 
oprogramowania nawet je¶li szko³y dostan± same komputery. W ten sposób 
dysproporcja w dostêpie do wiedzy (a w perspektywie tak¿e dysproporcja 
dochodów) pomiêdzy bogatymi i biednymi powiêksza siê.
(1) RJ Reynolds tobacco company was fined $15m in 2002 for handing out free 
samples of cigarettes at events attended by children. See 
http://www.bbc.co.uk/worldservice/sci_tech/features/health/tobaccotrial/usa.htm.

(2) Firma tytoniowa RJ Reynolds zosta³a w 2002 roku ukarana grzywn± 15 milionów 
dolarów za wrêczanie bezp³atnych próbek papierosów na imprezach uczêszczanych 
przez dzieci. Zobacz te¿ 
http://www.bbc.co.uk/worldservice/sci_tech/features/health/tobaccotrial/usa.htm.