[gnu-pl] Uwagi do tlum.Manifestu, cz.1

[Wojciech Kotwica]

Radku!
TMX-a nie używam (jaki program polecasz?), więc przyjdzie Ci się
zmagać z ręcznym wyszukiwaniem odpowiednich fragmentów zacytowanych
w tym liście.
Słowa, frazy, na które zwróciłem uwagę, co do których mam wątpliwości
lub zastrzeżenia wyróżniam gwiazdkam. Jak szybko zauważysz, jestem
raczej drobiazgowy, część z poniższych wskazań należy do kategorii
"hmm", niekoniecznie "do poprawienia". Ogólnie tłumaczenie mam
za udane, podoba mi się:

1. "Modified versions may not be *made*."
   "Nie wolno *rozpowszechniać* wersji zmodyfikowanych."
  Chyba nie ma tu potrzeby poprawiać po autorach oryginału.
2. "to ask for participation and support"
   "w celu pozyskania *nowych* współpracowników i poparcia"
3. "we have learned about certain common misunderstandings"
   "*wyszło na jaw* *kilka* *bardzo* powszechnych nieporozumień"
  "Wyszło na jaw" ma jednak nieco pejoratywny wydźwięk w porównaniu
  do raczej neutralnego oryginalnego sformułowania
4. "please see the information available on our *web server*"
   "prosimy skierować się na naszą *stronę*"
5. "[kernel] exists but *many more features are needed* to emulate Unix"
   "[...] ale jeszcze *wiele mu brakuje* aby emulować Uniksa"
6. "all improvements that are *convenient*"
   "wszystkie *praktyczne* ulepszenia"
7. "terminal-independent display support"
   "wsparcie dla monitorów niezależne od typu terminala"
  lepiej chyba support->obsługa
8. "Lisp-based window system *through* which several Lisp programs
   and *ordinary* Unix programs can share a screen"
   "system okien oparty na Lispie, *na* którym kilka programów Lispowych
   i uniksowych mogłoby *dzielić ekran*"
  na->w; programy Lispowe są także poniekąd uniksowe, oryginał
  czytelniej przeciwstawia "zwykłe", natywne programy skryptom
  interpretowanym przez Lisp; "dzielić ekran" mało jasne - kojarzy się
  raczej z czynnością podziału na części (przez wykonywane programy?)
  niż wspólnego korzystania
9. "Both C and Lisp will be available as system programming languages."
   "Zarówno C jak i Lisp będą dostępne jako systemowe języki
   programowania."
  ->"Jako systemowe języki programowania będą dostępne zarówno C jak
  i Lisp"? Naturalniejsze, płynniejsze, IMO
10. "GNU is aimed *initially* at machines in the 68000/16000 class"
   "GNU celowo ma być systemem dla maszyn klasy 68000/16000"
11. "*I consider* that the golden rule requires that if I like
   a program"
   "Złota zasada wymaga, *że* programem, który mi się podoba"
  brak odautorskigo "uważam, że"; chrzęści mi składnia "wymaga, że" -
  raczej powinno być "wymaga, żeby[m]"
12. "zmuszanie ich by zgodzili się"
   brak przecinka przed "by", nieprawdaż?
13. "Software sellers want to divide the users and conquer them, making
   each user agree not to share with others"
   "Sprzedawcy oprogramowania chcą podzielić użytkowników i nad nimi
   zapanować poprzez zmuszanie ich by zgodzili się nie dzielić
   **zakupionym** oprogramowaniem."
  Albo marudzę ;)
14. "I cannot in good conscience"
   "Nie mogę z czystym sercem"
  -> z czystym sumieniem, po prostu
15. "such tendencies and other *inhospitalities*"
   "takim tendencjom i innym tego typu *działaniom*"
16. "*So* that I can continue to use computers *without dishonor*"
   "Aby nadal używać komputerów *z honorem*"
  -> bez hańby? (nie brzmi)
17. "I have decided to put together a sufficient body of *free software*
   so that I will be able to get along without any software that is not
   free"
   "zdecydowałem się zebrać razem ilość swobodnego oprogramowania
   wystarczającą do obejścia się bez programów, które swobodne nie są"
  "free software" == "wolne oprogramowanie" - generalnie powinno być
  więcej "wolności" a mniej "swobody", kwestia zakorzenionych już w PL
  terminów a także różnicy konotacji - zobacz, proszę:
     http://gnu.org.pl/text/dict-pl.html
  "ilość... wystarczającą do obejścia się bez programów" brzmi dość
  sztywno, choć jest poprawne. Czy nie lepsze byłoby np.:
  "wystarczającą, żeby obejść się..."?
18. "I have resigned from the AI lab to deny MIT any legal excuse
   to prevent me from *giving GNU away*."
   "Odszedłem z AI Lab, żeby odebrać MIT wszelkie *prawne środki do*
   powstrzymania mnie przed *dystrybucją* GNU."
  "odebrać prawne środki *do* powstrzymania" trochę nienaturalne,
  nie sądzisz?; powstrzymać przed *rozdawaniem* GNU
19. "And a system compatible with Unix would be *convenient* for many
   other people **to adopt**."
   "Poza tym, dla wielu ludzi system zgodny z Uniksem byłby *praktycznym
   rozwiązaniem*."
  Tu nastąpiła zmiana sensu na ogólnikowe "praktyczny": system zgodny
  z Uniksem byłby dla wielu osób wygodny do przyswojenia, przyjęcia
  (bo już znają Uniksa)
20. "I want to make sure that all versions of GNU remain *free*."
  "Chcę się upewnić, że wszystkie wersje GNU pozostaną *swobodne*."
 -> zob. wyżej, "wolne"
21. "Why Many Other Programmers *Want to Help*"
  "Dlaczego wielu innych programistów *chce się dołączyć*"
22. "programmers who are excited about GNU"
  "programistów, którym podoba się pomysł GNU"
 "excited" jest mocniejsze, zob. też p.23
23. "Many programmers are unhappy about"
  "Wielu programistom nie podoba się fakt"
 Dwa kolejne zdania polskiego tłumaczenia mają "[nie] podoba się", co
 samo w sobie nie jest zbyt zgrabne, tym bardziej, że oryginał ma
 różniące się w odbiorze: excited i unhappy.
24. "proprietary programs"
  "programów objętych licencją"
 niedobrze, bo myląco - wolne programy GNU także są objęte licencją
 (ponieważ "nie są własnością publiczną"). "Proprietary" to objęty
 *restrykcyjną* licencją, traktowany jak wyłączna własność
25. "software that is not free"
  "oprogramowania, które nie jest swobodne"
 ->wolne
26. "How You Can Contribute"
  "Jak *ty* możesz pomóc"
 -> http://gnu.org.pl/text/dict-pl.html  ?
 Podobnie inne wystąpienia "ty", twój", nie sądzisz?
27. "I am asking computer manufacturers for *donations* of machines"
  "Proszę producentów komputerów o dary w postaci sprzętu"
 darowizny? (dalej w tekście jest "gift")
28. "I'm asking *individuals* for *donations* of programs"
  "Proszę *poszczególne osoby* o programy"
 individuals->osoby prywatne (w przeciwieństwoe do firm, o których
 wyżej)
29. "But for the particular task of replacing Unix, this problem
  is *absent*."
  "Jednakże *dla* tego konkretnego *zadania*, tj. zastąpienia Uniksa,
  *nie jest* to problemem"
 W polszczyznie raczej nie uzywa się "dla" w takich połączeniach
 (z nieożywionymi), "w przypadku tego zadania..."?; absent~=nie
 istnieje?
 (sam u siebie obserwuję nadmierne stosowanie czasownika "jest",
 to-m wyczulony).
30. "Most interface specifications are fixed by Unix compatibility"
  "Większość specyfikacji interfejsowych *jest ustalona przez zgodność*
  z Uniksem"
 niezbyt zrozumiałe na pierwszy i drugi rzut oka, nawet z kontekstem,
 który jest wyżej
31. "then *these* *utilities* will work *right* when put together"
  "to będzie to znaczyło, że *nowe* *aplikacje* będą pracowały razem"
32. "(Praca nad jądrem będzie wymagała ściślejszego kontaktu i będzie
  przeprowadzona przez małą, zwartą grupę.)"
 wg naszej interpunkcji kropka zdania dodanego w nawiasie powinna
 wylądować poza nawiasem
33. "If I get *donations of* money"
   "Jeśli dostanę pieniądze"
34. "to hire *a few* people"
   "wynająć ludzi"
35. "enabling dedicated people to devote their full energies to working
   on GNU by *sparing* them the need *to make a living in another way*"
   "sposób dający zaangażowanym ludziom szansę na poświęcenie całego
   potencjału na prace nad GNU poprzez umożliwienie im *rzucenia zwykłej
   pracy*"
  RMS nie proponuje rzucania pracy, tylko chce oszczędzić ochotnikom
  konieczności zarabiania na życie w inny sposób niż przez pracę
  na rzecz GNU (np. część z nich być może _jeszcze_ nie pracuje)
36. "to obtain good system software *free*, just like air"
   "uzyskać dobre oprogramowanie bez ograniczeń, jak powietrze"
  mmm, traci się nawiązanie do "free->freedom", poza tym w polskim
  jest negacja niedobrej konotacji, zamiast przytoczenia pozytywnej,
  ale nie mam zielonego pojęcia, jak to zrobić lepiej
37. "much wasteful duplication of *system programming* effort will
   be avoided"
   "nie będzie się już marnować *czasu* i wysiłku na duplikowanie *tych
  samych partii kodu systemowego*"
38. "advancing the *state of the art*"
   "postęp w *dziedzinie programowania*"
31. "user who needs changes in the system will always *be **free**
   to make* them himself"
   "użytkownik potrzebujący zmian w systemie zawsze *będzie mógł
   je zrobić* sam"
32. "Users will no longer be at the mercy of one programmer or company
   which *owns the sources* and is in sole position to make changes."
   "Użytkownicy nie będą już na łasce jednego programisty lub firmy
   posiadających *własność do licencji* i będących jedynymi uprawnionymi
   do wprowadzania zmian."
  "posiadającymi własność" jest dziwne - posiadającymi prawo własności
  do...? posiadającymi na własność kod źródłowy?
33. " to provide a much more educational *environment*"
   "zaoferować o wiele bardziej pouczające *zajęcia*"
34. "Finally, the *overhead* of considering who owns the system software
   and what one is or is not entitled to do with it will be lifted."
   "Poza tym *koszty ogólne* rozpatrywania kto jest właścicielem
   oprogramowania systemowego oraz co można a czego nie można z nim
   robić, zostaną zniesione."
  przecinek; pewnie bardziej potoczyste ze zmienionym szykiem:
  "Poza tym zostaną zniesione koszty rozpatrywania, kto jest
  właścicielem oprogramowania systemowego oraz co można a czego
  nie można z nim robić,."
35. "Arrangements *to make* people pay"
   "Umowy *zmuszające* ludzi do płacenia"
36. "incur a **tremendous* cost* to society"
   "**bardzo** obciążają* społeczeństwo"
37. "only a police state can force everyone to obey *them*"
   "tylko państwo policyjne jest w stanie zmusić wszystkich
   do przestrzegania *tychże mechanizmów*"
  Nie jestem pewien, czy "them" nie odnosi się raczej do występujących
  na początku poprzedniego zdania "arrangements".
38. "And the TV cameras everywhere to see if you ever take the mask off
   are outrageous"
   "Nie mówiąc już o wszechobecnych kamerach telewizyjnych pilnujących
   czy nikt nie zdejmuje maski, które są nie do pomyślenia"
  przecinek przed "czy";
  "intolerable": tu więcej niż "nieznośne" (tj. uciążliwe), raczej
  "nie do zniesienia, nie do wytrzymania";
  Nieco inny sens całego zdania oryginału, sądzę: nie można wytrzymać
  w masce przez cały dzień i noc, *zaś* (z kolei) zamontowanie kamer,
  które miałyby tego pilnować, byłoby całkiem skandaliczne, oburzające,
  nie do pomyślenia.
39. "chuck the masks."
   "maski wyrzucić."
  może nawet "wywalić"? nie za bardzo potoczne?
40. "Nobody will use it if it is free"
   "Nikt nie będzie używał darmowego *GNU*"
41. "If your business needs to be able *to rely* on support"
   "Jeśli wasza firma potrzebuje możliwośći dostępu do pomocy
   technicznej"
  brak "to rely" w polskim tekście, a ten czasownik jest zdaje się
  zaakcentowany w całym akapicie
42. "*the only way is* to have all the necessary sources"
   "*musicie* posiadać wszystkie niezbędne źródła"
  angielska wersja ma nieco inne, chyba silniejsze znaczenie
43. "hire *ny *available* person"
   "wynająć kogokolwiek *kompetentnego*"
44. "With GNU this will be easy"
   "W przypadku GNU będzie inaczej"

Resztę przepiszę i podrzucę później, zapewne jutro - nie moge dłużej
siedzieć przy maszynie...
Mam nadzieję, że ktoś jeszcze znajdzie trochę czasu na przejrzenie
i przesłanie swoich spostrzeżeń, dobrze, kiedy tekst oceniają
przynajmniej dwie osoby (dobra praktyka poparta autorytetem
  http://www.gnu.org/server/translations/trans-coordinator.html).
Aha, żeby niepotrzebnie nie przerzucać kilobajtów - nie ma potrzeby,
byś przesyłał całość ze zmianami, wystarczy, że uzgodnimy same zmiany,
co i jak ma po nich wyglądać.

--
HQ
A, jak myślę, ze panowie
duza by juz mogli mieć,
ino oni nie chcom chcieć!