Γιατί Το Λογισμικό Δεν Θα Πρέπει Να Έχει Ιδοκτήτες
του Richard Stallman
Η ψηφιακή τεχνολογία της πληροφόρησης συνεισφέρει στον κόσμο κάνοντας πιο εύκολη την αντιγραφή και την τροποποίηση της τεχνολογίας. Οι υπολογιστές υπόσχονται να το κάνουν αυτό πιο εύκολο για όλους μας.
Κανείς δεν το θέλει να γίνει πιο εύκολο. Το σύστημα της κατοχύρωσης δικαιωμάτων δίνει στους “ιδιοκτήτες” των προγραμμάτων λογισμικού οι περισσότεροι εκ των οποίων σκοπεύουν να παρακρατήσουν το πιθανό όφελος του λογισμικού από το υπόλοιπο κοινό. Θα ήθελαν να είναι οι μόνοι οι οποίοι μπορούν να αντιγράφουν και να τροποποιούν το λογισμικό που χρησιμοποιούμε.
Το σύστημα κατοχύρωσης δικαιωμάτων μεγάλωσε με την εκτύπωση--- μία τεχνολογία για την μαζική παραγωγή αντιγραφής. Η κατοχύρωση δικαιωμάτων ταιριάζει καλά με αυτή την τεχνολογία επειδή περιορίζει μόνο τους μαζικούς παραγωγούς των αντιγράφων. Δεν πήρε την ελευθερία από τους αναγνώστες βιβλίων. Ένας συνηθισμένος αναγνώστης, στον οποίο δεν ανήκε τυπογραφείο, δεν μπορούσε να αντιγράψει βιβλία μόνο με στιλό και μελάνι, και λίγοι αναγνώστες είχαν μηνυθεί για αυτό.
Η ψηφιακή τεχνολογία είναι πιο ευέλικτη από ότι ο έντυπος Τύπος: όταν η πληροφορία έχει ψηφιακή μορφή, μπορείς πολύ έυκολα να την μοιραστείς με άλλους. Αυτή η τόση ευελιξία δεν βρίσκει καλή εφαρμογή με ένα σύστημα όπως η κατοχύρωση δικαιωμάτων. Αυτός είναι ο λόγος για τα αυξανόμενα δεινά και δρακόντια μέτρα που χρησιμοποιούνται τώρα για να ενδυναμώσουν την κατοχύρωση δικαιωμάτων λογισμικού. Σκεφτείτε αυτές τις τέσσερις πρακτικές της Ένωσης Εκδοτών Λογισμικού (ΕΕΛ):
- Μαζική προπαγάνδα η οποία θα λέει πως είναι λάθος το να μην υπακούς τους ιδιοκτήτες για να βοηθήσεις τους φίλους σου.
- Παράκληση για καταδότες απέναντι σε συναδέλφους και συνεργάτες τους.
- Επιδρομές (με την βοήθεια της αστυνομίας) σε γραφεία και σχολεία, στα οποία οι άνθρωποι πρέπει να αποδείξουν ότι είναι αθώοι στην κατηγορία παράνομης αντιγραφής.
- Ποινική δίωξη (από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ύστερα από παράκληση του ΕΕΛ) ανθρώπων σαν τον David LaMacchia του MIT, όχι για την αντιγραφή λογσιμικού (δεν κατηγορείται για καμιά αντιγραφή), αλλά επειδή απλά άφησε αφύλακτες εγκαταστάσεις αντιγραφής κι απέτυχε στο να λογοκρίνει την χρήση τους.
Και οι τέσσερις πρακτικές μοιάζουν με εκείνες στην πρώην Σοβιετική Ένωση, όπου κάθε φωτοτυπικό είχε κι έναν φύλακα για να αποτρέχει παράνομες φωτοτυπίες, και όπου διάφορα άτομα έπρεπε να αντιγράψουν πληροφορίες μυστικά και να τα δώσουν από χέρι σε χέρι σαν “samizdat”. Υπάρχει φυσικά μία διαφορά: το κίνητρο για έλεγχο πληροφορίας στην Σοβιετή Ένωση ήταν πολικτό. Στις Η.Π.Α. το κίνητρο είναι το κέρδος. Αλλά είναι οι πράξεις οι οποίες μας επιρεάζουν, όχι το κίνητρο. Κάθε προσάπθεια να εμποδίσουν την διαμοίραση πληροφορίας, για οποιονδήποτε λόγο, οδηγεί στις ίδιες μεθόδους και στην ίδια αυστηρότητα.
ΟιΙδιοκτήτες κάνουν μερικά είδη επιχειρημάτων για να τους δώσουν την δύναμη να ελέγχουν το πως χρησιμοποιούμε την πληροφορία:
- Χαρακτηρισμοί.
Οι ιδιοκτήτες χρησιμοποιούν “σπιλωτικές” λέξεις, όπως “πειρατεία” και “ληστεία”, καθώς επίσης την εξελιγμένη τεχνολογία σαν “πνευματική ιδιοκτησία” και “καταστροφή”, ώστε να προτείνουν μία συγκεκριμένη γραμμή σκέψης προς το κοινό---μία απλοϊκή αναλογία μεταξύ προγραμμάτων και φυικών αντικειμένων.
Οι ιδέες και οι αντιλήψεις για την ιδιοκτησία των υλικών αντικειμένων έγκεται στο εάν είναι σωστό να πάρεις ένα αντικείμενο μακρία από κάποιον άλλον. Δεν απευθύνονται ευθέως στο να κάνουν μία αντιγραφή από κάτι. Αλλά οι ιδιοκτήες μας ζητάνε να απευθυνθούμε σε αυτούς έτσι κι αλλιώς.
- Υπερβολή.
Οι ιδιοκτήτες λένε πως υποφέρουν από “ζημιά” ή “οικονομικό χάσιμο” όταν οι χρήστες οι ίδιοι αντιγράφουν προγράμματα. Αλλά η αντιγραφή δεν έχει άμεση επιροή στον ιδιοκτήτη, και δεν κάνει κακό σε κανέναν. Ο ιδιοκτήτης μπορεί να χάσει μόνο εάν το άτομο που έκανε την αντιγραφή θα μπορούσε να είχε πληρώσει για μία από τον ιδιοκτήτη.
Λίγη σκέψη δείχενι ότι ο περισσότερος κόσμος δεν θα είχε αγοράσει αντίγραφα. Ακόμη, οι ιδιοκτήτες υπολογίζουν την “ζημία” τους σαν κάθε ένας να είχε αγοράσει ένα αντίγραφο. Αυτό είναι υπερβολή--- για να τεθεί ευγενικά.
- Ο νόμος.
Οι ιδιοκτήτες συχνά περιγράφουν την τωρινή κατάσταση του νόμου, και τις αυστηρές ποινές για να μας απειλήσουν. Έμμεσα αυτή η προσέγγιση είναι εισήγησ ότι ο σημερινός νόμος αντικατροπτρίζει μία αδιαμφισβήτητη οπτική της ηθικής---ακόμα την ίδια ώρα, παροτρεινόμαστε να θεωρήσουμε αυτές τις ποινές σαν γεγονότα της φύσης που δεν μπορούν να κατηγορήσουν κανέναν.
Αυτή η οδός πειθούς δεν είναι σχεδιασμένη για να αντέξει κριτική σκέψη. Σκοπό έχει να ενδυναμώσει ένα συνηθισμένο νοητικό μονοπάτι.
Είναι πρωταρχικό ότι οι νόμοι δεν αποφασίζουν σωστό ή λάθος. Κάθε Αμερικανός θα πρέπει να ξέρςι ότι, σαράντα χρόνια πριν, ήταν ενάντια στον νόμο σε πολλές πολιτείες για έναν μαύρο άνθρωπο να κάτσει στο μπροστινό μέρος ενός λεωφορείου. Αλλά μόνο για οι ρατσιστές θα έλεγαν πως το να κάτσεις εκεί είναι λάθος.
- Φυσικά δικαιώματα.
Οι συγγραφείς συχνά ισχυρίζονται μία ειδική σύνδεση με πρόγραμματα που έχουν γράψει, και συνεχίζουν να διεκδικούν, σαν αποτέλεσμα οι επιθυμίες και τα ενδιαφέροντα τους όσον αφορούν τα προγράμματα απλά υπερβαίνουν εκείνες του οποιουδήποτε άλλου---ή ακόμα και εκείνων του υπολοίπου κόσμου. (Τυπικά οι εταιρείες, όχι οι συγγραφείς, κρατούν τα δικαιώματα πάνω σε λογισμικά, αλλά περιμένουν να αγνοήσουμε αυτή την αντίφαση.
Σε αυτούς που προτείνουν αυτό σαν ηθικό αξίωμα---ο συγγραφέας είναι πιο σημαντικός από εσάς---Μόνο εγώ μπορώ να το λέω αυτό, ένας αξιόλογος συγγραφέας λογισμικού, το λέω ανόητο.
Αλλά οι άνθρωποι γενικά είναι πιθανόν να νιώσουν συμπόνια με τα φυσικά δικαιώματα, μόνο για δύο λόγους.
Ο ένας λόγος είναι μία υπερβολική αναλογία με υλικά αγαθά. Όταν μαγειρεύω μακαρόνια, ενίσταμαι εάν κάποιος άλλος τα τρώωει, επειδή έτσι δεν μπορώ να τα φάω εγώ. Η πράξη του με ενοχλεί ακριβώς όσο και τα καλά του. Μόνος ένας από εμάς μπορεί να φάει τα μακαρόνια, οπότε η ερώτηση είναι, ποια; Η μικρότερη διάκριση μεταξύ μας είναι αρκετή για να ανατρέψει την ηθική ισοροπία.
Αλλά είτε τρέξεις ή αλλάξεις ένα πρόγραμμα που έγραψα σας επιρεάζει εσάς ευθέως κι εμένα εμμέσως. Εάν δώσετε ένα αντίγραφο σε έναν φίλο σας επιρεάζει εσάς και τον φίλο σας, πολύ περισσότερο από ότι εμένα. Δεν θα έπρεπε να είχα την δύναμη να σας πω αυτά τα πράγαματα. Δεν κανείς δεν θα έπρεπε.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στον κόσμο έχουν πει ότι τα φυσικά δικαιώματα για συγγραφείς είναι η αποδεκτή κι αδιαμφισβήτητη παράδοση της κοινωνίας μας.
Ιστορικά, το αντίθετο είναι το αληθές. Η ιδέα των φυσικών δικαιωμάτων των συγγραφέων είχαν προταθεί και αποφασιστικά απροιφθεί, όταν συντάχθηκε το Αμερικανικό Σύνταγμα. Γι'αυτό το Σύνταγμα μόνο επιτρέπει ένα σύστημα κατοχύρωσης δικαιωμάτων και δεν το απαιτεί. Για αυτό λέει πως η κατοχύρωση δικαιωμάτων μπορεί να είναι προσωρινή. Επίσης δηλώνει ότι ο σκοπός της κατοχύρωσης δικαιωμάτων είναι να προωθήσει την πρόοδο---όχι να ανταμείψει τους συγγραφείς. Η κατοχύρωση δικαιωμάτων ανταμοίβει κάπως τους συγγραφείς και περισσότερο τους εκδότες αλλά αυτό προτείθεται σαν ένα μέσο τροποποίησης της συμπεριφοράς τους.
Η αληθινή εγκαθιδρυμένη παράδοση της κοινωνίας μας είναι ότι η κατοχύρωση δικαιωμάτων τεμαχίζει τα φυσικά δικαιώματα του κοινού---και αυτό μπορεί μόνο να δικαιολογηθεί για το καλό του κοινού.
- Οικονομικά.
Το τελευταίο επιχείρημα που δημιουργήθηκε για να έχει τους ιδιοκτήτες λογισμικού είναι γιατί αυτό οδηγεί στην παραγωγή παραπάνω λογισμικού.
Αντίθετα με τα άλλα, αυτό το επιχείρημα τουλάχιστον έχει μία νόμιμη προσέγγιση στο θέμα. Βασίζεται σε έναν νόμιμο σκοπό---να ικανοποιήσει τους χρήστες του λογισμικού. Κι αυτό είναι εμπειρικά ξεκάθαρο ότι οι κόσμος θα παράγει περισσότερο από κάτι αν είναι καλύτερα πληρωμένοι για να το κάνουν.
Αλλά το οικονομικό επιχείρημα έχει ένα ψεγάδι: βασίζεται στην υπόθεση ότι η διαφορά είναι μόνο θέμα του πόσα χρήματα πρέπει να πληρώσουμε. Υποθέτει ότι η “παραγωγή λογισμικού” είναι αυτό που θέλουμς, είτε το λογισμικό έχει ιδιοκτήτες είτε όχι.
Ο κόσμος πρόθυμα δέχεται αυτή την υπόθεση επειδή συμφωνεί με τις εμπειρίες μας τα υλικά αγαθά. Σκέφτειτε ένα sandwich, για παράδειγμα. Μπορεί να είστε ικανοί να πάρετε ένα ισάξιο sandwich είτε δωρεάν ή για κάποιο αντίτιμο. Εάν είναι έτσι,το ποσό που πληρώνετε μπορεί να είναι η μόνη διαφορά. Είτε πρέπει είτε δεν πρέπει να το αγοράσετε, το sandwich έχει την ίδια γεύση, την ίδια θρεπτική αξία, και σε κάθε περίπτωη μπορείτε να το φάτε μόνο μία φορά. Είτε πάρετε το sandwich από έναν ιδιοκτήτη είτε όχι, δεν μπορεί να επιρεαστεί ευθέως τίποτα, εκτός από το ποσό των χρημάτων που θα έχετε έπειτα.
Αυτό είναι αληθές για κάθε είδους υλικό αντικείμενο είτε έχει, είτε δεν έχει έναν ιδιοκτήτη δεν επιρεάζει άμεσα αυτό το οποίο είναι, ή τι μπορείς να κάνεις με αυτό εάν το αποκτήσεις.
Αλλά εάν ένα πρόγραμμα έχει έναν ιδιοκτήτη, αυτό επιρεάζει πάρα πολύ αυτό που είναι, και τι μπορείτε να κάνετε με ένα αντίγραφο εάν αγοράσετε ένα. Η διαφορά δεν είναι απλά θέμα χρεμάτων. Το σύστημα των ιδιοκτητών λογισμικού ενθαρρύνει ιδιοκτήτες λογισμικού να παράγουν κάτι---αλλά όχι αυτό που πραγματικά χρειάζεται η κοινωνία. Και προκαλεί άπιαστει ηθική μόλυνση και μας επιρεάζει όλους.
Τι χρειάζεται η κοινωνία; Χρειάζεται πληροφόρηση η οποία να είναι πραγματικά διαθέσιμη στους πολίτες της---για παράδειγμα, προγράμματα τα οποιά ο κόσμος μπορεί να διαβάσει, να διορθώσει, να προσαρμόσει και να βελτιώσει, όχι μόνο να χειρίζεται. Αλλά αυτό που οι ιδιοκτήτες λογισμικού τυπικά παραδίδουν είναι ένα μαύρο κουτί το οποίο δεν μπορούμε να μελετήσουμε ή να αλλάξουμε.
Η κοινωνία χρειάζεται επίσης ελευθερία. Όταν ένα πρόγραμμα έχει έναν ιδιοκτήτη, οι χρήστες χάνουν την ελευθερία του να ελέγξουν μέρος της ίδιας τους της ζωής.
Και πάνω από όλα, η κοινωνία πρέπει να ενθαρρύνει το πνεύμα της εθελοντικής συνεργασίας στους πολίτες της. Όταν οι ιδιοκτήτες λογισμικού μας λένε πως βοηθώντας τους γείτονες με έναν φυσικός είναι “πειρατεία”, μολύνουν κοινωνικό πνεύμα της κοινωνίας μας.
Αυτό είναι που λέμε πως το ελεύθερο λογισμικό είναι θέμα ελευθερίας, όχι τιμής.
Το οικονομικό επιχείρημα για τους ιδιοκτήτες είναι λανθασμένο, αλλά το οικονομικό θέμα είναι πραγματικό. Κάποιο άνθρωποι γράφουν χρήσιμο λογισμικό για την ευχαρίστηση του να το γράφεις ή για θαυμασμό και αγάπη. Αλλά εάν θέλουμε περισσότερο λογισμικό από ότι εκείνοι οι άνθρωποι γράφουν, πρέπει να βγάλουμε χρήματα.
Για δέκα χρόνια τώρα, τα άτομα που αναπτύσσουν ελεύθερο λογισμικό έχουν δοκιμάσει διάφορες μεθόδους για να βρούνε χρηματοδότηση. Το μέσο Αμερικάνικο εισόδημα, είναι περίπου στα 35.000 δολλάρια, δείχνει ότι είναι αρκετό κίνητρο για πολλές δουλειές οι οποίες είναι λιγότερο ικανοποιητικές από τον προγραμματισμό.
Για χρόνια, μέχρι ένα πνεύμα συναδελφικότητας το έκανε μη απαραίτητο, ζούσα από συνηθισμένς υπενθυμίσεις του ελεύθερου λογισμικό που είχα γράψει. Κάθε ενίσχυση προστείθεντο στην καθιερωμένη έκδοση που κυκλοφορούσε και σαν έτσι σιγά σιγά έγινε διαθέσιμη στο ευρύ κοινό. Οι πελάτες με πλήρωναν ούτως ώστε να δουλέψω πάνω στις βελτιώσεις που ήθελαν, παρά σε πτυχές που διαφορετικά θα θεωρούσαν υψίστης προτεραιότητας.
Ο Οργανισμός Ελεύθερου Λογισμικού (ΟΕΛ), a tax-exempt charity για την ανάπτυξη ελεύθερου λογισμικού, μαζεύει χρήματα πουλώντας GNU CD-ROM, T-shirt, manual, and deluxe distributions, (τα οποία οι χρήστες είναι ελεύθεροι να αντιγράψουν και να αλλάξουν), καθώς επίσης και από δωρεές. Αυτή την στιγμή έχει υπαλλήλους πέντε προγραμματιστές, καθώς και τρεις υπαλλήλους οι οποίοι χειρίζονται τις ταχυδρομικές παραγγελίες.
Μερικοί από αυτούς που αναπτύσσουν λογισμικό κερδίζουν χρήματα πουλώντας υπηρεσίες υποστήριξης. Η Cygnus Support, με περίπου 50 υπαλλήλους [όταν γραφόταν αυτό το άρθρο], υπολογίζει ότι περίπου το 15 τοις εκατό της δραστηριότητας των υπαλλήλων της είναι η ανάπτυξη ελεύθερου λογισμικού---Ένα σεβαστό ποσοστό για μία εταιρία λογισμικού.
Οι εταιρίες, συμπεριλαμβανομένων των Intel, Motorola, Texas Instruments και Analog Devices, έχουν συνδυάσει να χρηματοδοτούν την συνεχή ανάπτυξη του δωρεάν compiler GNU για την γλώσσα C. Εν τω μεταξύ, ο GNU compiler για την γλώσσα Ada χρηματοδοτείται από την από την Πολεμική Αεροπορία των Η.Π.Α., η οποία πιστεύει πως αυτός είναι ο πιο οικονομικός τρόπος για να έχουν έναν υψηλής ποιότητας compiler. [Η χρηματοδότηση από την Πολεμική Αεροπορία τελείωσε πριν λίγο καιρό. Ο GNU compiler για την Ada είναι πλέον σε λειτουργία, και η συντήρησή του χρηματοδοτείται εμπορικά.]
Όλα αυτά τα παραδείγματα είναι μικρά. Το κίνημα ελεύθερου λογισμικού είναι ακόμα μικρό, και ακόμα νέο. Αλλά το παράδειγμα του ραδιοφώνου που υποστηρίζεται από τους ακροατές σε αυτή την χώρα [στις Η.Π.Α.] δείχνει ότι είναι δυνατό να υποστηρίξουμε μία μεγαλή δραστηριότητα χωρίς να πιέσουμε τον κάθε χρήστη να πληρώσει.
Σαν ένας χρήστης υπολογιστή σήμερα, μπορεί να βρείτε τον εαυτό σας να χρησιμοποιεί ένα ιδιόκτητο πρόγραμμα. Εάν ένας φίλος σας ζητήσει να κάνετε ένα αντίγραφο, θα ήταν λάθος να αρνηθείτε. Η συνεργασία είναι πιο σημαντική από την κατοχύρωση δικαιωμάτων. Αλλά υπόγεια, κρυφή συνεργασία δεν συνεισφέρει σε μία καλή κοινωνία. Ένα άτομο θα πρέπει να εποφθαλμιά να ζει μία έντιμη ζωή ανοιχτά με υπερηφάνια, και αυτό σημαίνει να πειτε “ΟΧΙ” στο ιδιόκτητο λογισμικό
Σας αξίζει να μπορείτε να συνεργάζεστε ανοιχτά κι ελεύθερα με άλλους ανθρώπους που χρησιμοποιούν λογισμικό. Σας αξίζει να μπορείτε να μάθετε πως ένα λογισμικό λειτουργεί, και να διδάξετε τους μαθήτες με αυτό. Σας αξίζει να μπορείτε να προσλάβετε τον αγαπημένο σας προγραμματιστή να το φτιάξει όταν χαλάει.
Σας αξίζει το ελεύθερο λογισμικό.